เคญाเคฐเคค เคฎें เคธ्เคूเคฒ เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เค.เคเค. เคा เคเคชเคฏोเค
เคญाเคฐเคค เคฎें เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคธเคฆिเคฏों เคธे เคตिเคเคธिเคค เคนोเคคी เค เคฐเคนी เคนै, เคฒेเคिเคจ เคนाเคฒ เคे เคตเคฐ्เคทों เคฎें เคคเคเคจीเค เคे เคเคเคฎเคจ เคจे เคเคธเคฎें เค เคญूเคคเคชूเคฐ्เคต เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคฒाเคฏा เคนै। เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे, เคृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा (Artificial Intelligence - AI) เคจे เคถिเค्เคทा เค्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคเค เค्เคฐांเคคिเคाเคฐी เคฌเคฆเคฒाเคต เคिเคฏा เคนै। เค.เคเค. เคจे เคถिเค्เคทเคों, เคाเคค्เคฐों เคเคฐ เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค เคช्เคฐเค्เคฐिเคฏाเคं เคो เค เคงिเค เคช्เคฐเคญाเคตी, เคต्เคฏเค्เคคिเคเคค เคเคฐ เคเคจ्เคจเคค เคฌเคจाเคจे เคฎें เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคญूเคฎिเคा เคจिเคญाเค เคนै। เคญाเคฐเคค เคैเคธे เคตिเคถाเคฒ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคตाเคฒे เคฆेเคถ เคฎें, เคเคนां เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคो เคช्เคฐเคญाเคตी เคฌเคจाเคจा เคเค เคुเคจौเคคी เคนै, เคตเคนाँ เค.เคเค. เคเค เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคเคชเคเคฐเคฃ เคे เคฐूเคช เคฎें เคเคญเคฐ เคฐเคนा เคนै।
เคญाเคฐเคค เคी เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคเคฐ เคเคธเคी เคुเคจौเคคिเคฏाँ
เคญाเคฐเคค เคी เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค เคญी เคญी เคเค เคชाเคฐंเคชเคฐिเค เคชเคฆ्เคงเคคिเคฏों เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคเคฐเคคी เคนै, เคिเคธเคฎें เคเค्เคทाเคं เคฎें เคถिเค्เคทเคों เคฆ्เคตाเคฐा เคชเคข़ाเคฏा เคाเคจा, เคชुเคธ्เคคเคों เคธे เค्เคाเคจ เค เคฐ्เคเคจ, เคเคฐ เคชเคฐीเค्เคทा-เคเคงाเคฐिเคค เคฎूเคฒ्เคฏांเคเคจ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคถाเคฎिเคฒ เคนैं। เคนाเคฒांเคि, เคฏเคน เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคเค เคुเคจौเคคिเคฏों เคा เคธाเคฎเคจा เคเคฐ เคฐเคนी เคนै:
เคฌเคข़เคคी เคเคจเคธंเค्เคฏा เคเคฐ เคถिเค्เคทเคों เคी เคเคฎी – เคญाเคฐเคค เคฎें เคฒाเคों เคฌเค्เคे เคเค เคญी เคुเคฃเคตเคค्เคคाเคชूเคฐ्เคฃ เคถिเค्เคทा เคธे เคตंเคिเคค เคนैं เค्เคฏोंเคि เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคถिเค्เคทเคों เคเคฐ เคธंเคธाเคงเคจों เคी เคเคฎी เคนै।
เคต्เคฏเค्เคคिเคเคค เคถिเค्เคทा เคा เค เคญाเคต – เคชाเคฐंเคชเคฐिเค เคเค्เคทाเคं เคฎें เคเค เคถिเค्เคทเค เคเค เคाเคค्เคฐों เคो เคเค เคธाเคฅ เคชเคข़ाเคคे เคนैं, เคिเคธเคธे เคนเคฐ เคाเคค्เคฐ เคी เคต्เคฏเค्เคคिเคเคค เคเคฐूเคฐเคคों เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆेเคจा เคเค िเคจ เคนो เคाเคคा เคนै।
เคคเคเคจीเคी เคธंเคธाเคงเคจों เคी เคเคฎी – เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคเคฐ เคฆूเคฐเคธ्เคฅ เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคเค เคญी เค เค्เคी เคถिเค्เคทा เคคเค เคชเคนुंเค เคจเคนीं เคนै, เคिเคธเคธे เคกिเคिเคเคฒ เคเคฐ เคคเคเคจीเคी เคธंเคธाเคงเคจों เคी เคเคฎी เคฌเคจी เคนुเค เคนै।
เคเคงुเคจिเค เคौเคถเคฒ เคी เคเคตเคถ्เคฏเคเคคा – 21เคตीं เคธเคฆी เคे เคกिเคिเคเคฒ เคฏुเค เคฎें, เคाเคค्เคฐों เคो เคจเค เคคเคเคจीเคों เคैเคธे เคि เคोเคกिंเค, เคกेเคा เคธाเคंเคธ เคเคฐ เค.เคเค. เคธे เคชเคฐिเคिเคค เคเคฐाเคจा เคเคตเคถ्เคฏเค เคนो เคเคฏा เคนै।
เค.เคเค. เคा เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เคฏोเคเคฆाเคจ
เคृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เคจे เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคो เคฌเคฆเคฒเคจे เคी เค्เคทเคฎเคคा เคฐเคी เคนै เคเคฐ เคเค เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคเคธเคा เคช्เคฐเคญाเคต เคฆेเคा เคा เคธเคเคคा เคนै:
1. เคต्เคฏเค्เคคिเคเคค เคถिเค्เคทा (Personalized Learning)
เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคถिเค्เคทा เคช्เคฒेเคเคซॉเคฐ्เคฎ เคाเคค्เคฐों เคे เคธीเคเคจे เคी เคเคคि, เคเคจเคी เคเคฎเคोเคฐिเคฏों เคเคฐ เคฐुเคिเคฏों เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคชाเค ्เคฏเค्เคฐเคฎ เคो เค เคจुเคूเคฒिเคค เคเคฐ เคธเคเคคे เคนैं। เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคे เคฒिเค, เคเคกเคेเค เคंเคชเคจिเคฏां เคैเคธे เคि BYJU'S เคเคฐ Vedantu เค.เคเค. เคคเคเคจीเคों เคा เคเคชเคฏोเค เคเคฐ เคฐเคนी เคนैं เคคाเคि เคाเคค्เคฐों เคो เคเคจเคे เคธीเคเคจे เคे เคธ्เคคเคฐ เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคंเคेंเค เคช्เคฐเคฆाเคจ เคिเคฏा เคा เคธเคे।
2. เคธ्เคฎाเคฐ्เค เค्เคฒाเคธเคฐूเคฎ เคเคฐ เคกिเคिเคเคฒ เคฒเคฐ्เคจिंเค
เคญाเคฐเคค เคฎें เคธ्เคฎाเคฐ्เค เค्เคฒाเคธเคฐूเคฎ เคा เคเคฒเคจ เคฌเคข़ เคฐเคนा เคนै, เคเคนां เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคธॉเคซ्เคเคตेเคฏเคฐ เคाเคค्เคฐों เคो เคंเคเคฐेเค्เคिเคต เคคเคฐीเคे เคธे เคชเคข़เคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคตเคฐ्เคुเค เคฒ เคฐिเคฏเคฒिเคी (VR) เคเคฐ เคเคเคฎेंเคेเคก เคฐिเคฏเคฒिเคी (AR) เคैเคธी เคคเคเคจीเคें เคाเคค्เคฐों เคो เคเคिเคฒ เคตिเคทเคฏों เคो เคเคธाเคจी เคธे เคธเคฎเคเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เคเคฐ เคฐเคนी เคนैं।
3. เคธ्เคตเคाเคฒिเคค เคฎूเคฒ्เคฏांเคเคจ เคเคฐ เคชเคฐीเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी
เคชाเคฐंเคชเคฐिเค เคชเคฐीเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เคธเคฎเคฏ เคเคฐ เคธंเคธाเคงเคจों เคी เคเคชเคค เค เคงिเค เคนोเคคी เคนै, เคฒेเคिเคจ เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคชเคฐीเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी, เคैเคธे เคि เคเคจเคฒाเคเคจ เคช्เคฐॉเค्เคเคฐ्เคก เคเค्เคाเคฎ, เคธ्เคตเคाเคฒिเคค เคฎूเคฒ्เคฏांเคเคจ เคเคฐ เค्เคฐेเคกिंเค เคธिเคธ्เคเคฎ เคเคธे เค เคงिเค เคช्เคฐเคญाเคตी เคฌเคจा เคฐเคนे เคนैं। เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคैเคเคฌॉเค्เคธ เคเคฐ เคกिเคिเคเคฒ เค เคธिเคธ्เคेंเค เคชเคฐीเค्เคทा เคธंเคฌंเคงी เคช्เคฐเคถ्เคจों เคा เคเคค्เคคเคฐ เคฆेเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เคเคฐ เคธเคเคคे เคนैं।
4. เคถिเค्เคทเคों เคी เคธเคนाเคฏเคคा
เค.เคเค. เคถिเค्เคทเคों เคो เคญी เค เคงिเค เคुเคถเคฒ เคฌเคจाเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เคเคฐ เคธเคเคคा เคนै। เคถिเค्เคทเคों เคे เคฒिเค เคชाเค ्เคฏเค्เคฐเคฎ เคคैเคฏाเคฐ เคเคฐเคจे, เคाเคค्เคฐों เคी เคช्เคฐเคเคคि เคो เค्เคฐैเค เคเคฐเคจे เคเคฐ เคเค्เคทा เคे เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคा เคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เคเคฐเคจे เคฎें เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคूเคฒ्เคธ เคเคชเคฏोเคी เคธाเคฌिเคค เคนो เคฐเคนे เคนैं। เคเคธเคธे เคถिเค्เคทเคों เคो เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค เคाเคฐ्เคฏों เคฎें เคธเคฎเคฏ เคฌเคฐ्เคฌाเคฆ เคเคฐเคจे เคे เคฌเคाเคฏ เคाเคค्เคฐों เคी เคถिเค्เคทा เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคेंเคฆ्เคฐिเคค เคเคฐเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เคฎिเคฒเคคी เคนै।
5. เคญाเคทा เค เคจुเคตाเคฆ เคเคฐ เคธเคฎाเคตेเคถी เคถिเค्เคทा
เคญाเคฐเคค เคฎें เคตिเคญिเคจ्เคจ เคญाเคทाเคं เคे เคเคฒเคคे เคถिเค्เคทा เคฎें เคญाเคทाเค เคฌाเคงाเคँ เคเคคी เคนैं। เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคญाเคทा เค เคจुเคตाเคฆ เคूเคฒ्เคธ, เคैเคธे เคि Google Translate, เคाเคค्เคฐों เคो เคเคจเคी เคฎाเคคृเคญाเคทा เคฎें เคธाเคฎเค्เคฐी เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคเคฐाเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เคเคฐ เคธเคเคคे เคนैं, เคिเคธเคธे เคถिเค्เคทा เค เคงिเค เคธเคฎाเคตेเคถी เคฌเคจ เคธเคเคคी เคนै।
6. เคैเคฐिเคฏเคฐ เคฎाเคฐ्เคเคฆเคฐ्เคถเคจ เคเคฐ เคชเคฐाเคฎเคฐ्เคถ
เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคเคฐिเคฏเคฐ เคाเคเคกेंเคธ เคธिเคธ्เคเคฎ เคाเคค्เคฐों เคे เคौเคถเคฒ, เคฐुเคि เคเคฐ เค เคाเคฆเคฎिเค เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคเคจ्เคนें เคธเคนी เคเคฐिเคฏเคฐ เคुเคจเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เคเคฐ เคธเคเคคे เคนैं। เคฏเคน เคธिเคธ्เคเคฎ เคाเคค्เคฐों เคो เคเคจเคी เคธंเคญाเคตเคจाเคं เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคธเคนी เคॉเคฒेเค เคเคฐ เคोเคฐ्เคธ เคुเคจเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เคเคฐ เคธเคเคคा เคนै।
เคญाเคฐเคค เคฎें เค.เคเค. เคถिเค्เคทा เคे เค्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เค เคชเคจाเคจे เคी เคชเคนเคฒ
เคญाเคฐเคค เคธเคฐเคाเคฐ เคเคฐ เคจिเคी เคธंเคธ्เคฅाเคจ เคฎिเคฒเคเคฐ เค.เคเค. เคो เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เคฒाเคू เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคเค เคชเคนเคฒ เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं:
เคจเค เคถिเค्เคทा เคจीเคคि 2020 (NEP 2020) – เคเคธเคฎें เคกिเคिเคเคฒ เคเคฐ เคคเคเคจीเคी เคถिเค्เคทा เคो เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคจे เคชเคฐ เคोเคฐ เคฆिเคฏा เคเคฏा เคนै, เคिเคธเคฎें เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคถिเค्เคทा เคो เคญी เคช्เคฐाเคฅเคฎिเคเคคा เคฆी เคเค เคนै।
NITI Aayog เคा 'AI for All' เคाเคฐ्เคฏเค्เคฐเคฎ – เคเคธ เคชเคนเคฒ เคे เคคเคนเคค เค.เคเค. เคो เคธ्เคूเคฒ เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคธुเคฒเคญ เคฌเคจाเคจे เคी เคฆिเคถा เคฎें เคाเคฎ เคिเคฏा เคा เคฐเคนा เคนै।
เคฐाเคท्เค्เคฐीเคฏ เคกिเคिเคเคฒ เคถिเค्เคทा เคตाเคธ्เคคुเคเคฒा (NDEAR) – เคฏเคน เคชเคนเคฒ เคกिเคिเคเคฒ เคถिเค्เคทा เคो เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคจे เคे เคฒिเค เคฌเคจाเค เคเค เคนै, เคिเคธเคฎें เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคूเคฒ्เคธ เคा เคธเคฎाเคตेเคถ เคिเคฏा เคเคฏा เคนै।
CBSE เคเคฐ IBM เคा เคธเคนเคฏोเค – CBSE เคจे IBM เคे เคธाเคฅ เคฎिเคฒเคเคฐ เคธ्เคूเคฒों เคฎें เค.เคเค. เคถिเค्เคทा เคो เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคจे เคे เคฒिเค เคชाเค ्เคฏเค्เคฐเคฎ เคคैเคฏाเคฐ เคिเคฏा เคนै।
เค.เคเค. เคे เคเคชเคฏोเค เคฎें เคธंเคญाเคตिเคค เคुเคจौเคคिเคฏाँ
เคนाเคฒांเคि เค.เคเค. เคे เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เคเค เคฒाเคญ เคนैं, เคซिเคฐ เคญी เคुเค เคช्เคฐเคฎुเค เคुเคจौเคคिเคฏाँ เคฌเคจी เคนुเค เคนैं:
เคคเคเคจीเคी เคชเคนुंเค เคी เคธเคฎเคธ्เคฏा – เคญाเคฐเคค เคे เค्เคฐाเคฎीเคฃ เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคंเคเคฐเคจेเค เคเคฐ เคกिเคिเคเคฒ เคกिเคตाเคเคธ เคी เคธीเคฎिเคค เคเคชเคฒเคฌ्เคงเคคा เคเค เคฌเคก़ी เคुเคจौเคคी เคนै।
เคกेเคा เคोเคชเคจीเคฏเคคा เคเคฐ เคจैเคคिเคเคคा – เคाเคค्เคฐों เคे เคต्เคฏเค्เคคिเคเคค เคกेเคा เคो เคธुเคฐเค्เคทिเคค เคฐเคเคจे เคे เคฒिเค เคเคिเคค เคธाเคเคฌเคฐ เคธुเคฐเค्เคทा เคเคชाเคฏों เคी เคเคตเคถ्เคฏเคเคคा เคนै।
เคถिเค्เคทเคों เคा เคช्เคฐเคถिเค्เคทเคฃ – เคถिเค्เคทเคों เคो เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคूเคฒ्เคธ เคा เคเคชเคฏोเค เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคช्เคฐเคถिเค्เคทिเคค เคเคฐเคจे เคी เคเคตเคถ्เคฏเคเคคा เคนै।
เคฐोเคเคाเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐเคญाเคต – เค.เคเค. เคे เคฌเคข़เคคे เคเคชเคฏोเค เคธे เคชाเคฐंเคชเคฐिเค เคถिเค्เคทเคों เคी เคญूเคฎिเคा เคฎें เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคนो เคธเคเคคा เคนै, เคिเคธเคธे เคुเค เคจौเคเคฐिเคฏों เคชเคฐ เคช्เคฐเคญाเคต เคชเคก़ เคธเคเคคा เคนै।
เคจिเคท्เคเคฐ्เคท
เค.เคเค. เคญाเคฐเคค เคी เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เคเค เค्เคฐांเคคिเคाเคฐी เคฌเคฆเคฒाเคต เคฒाเคจे เคी เค्เคทเคฎเคคा เคฐเคเคคा เคนै। เคฏเคน เคाเคค्เคฐों เคे เคฒिเค เคต्เคฏเค्เคคिเคเคค เคเคฐ เคธเคฎाเคตेเคถी เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฆाเคจ เคเคฐ เคธเคเคคा เคนै, เคถिเค्เคทเคों เคो เค เคงिเค เคช्เคฐเคญाเคตी เคฌเคจा เคธเคเคคा เคนै เคเคฐ เคถिเค्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคो เค เคงिเค เคुเคถเคฒ เคเคฐ เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถी เคฌเคจा เคธเคเคคा เคนै। เคนाเคฒांเคि, เคเคธเคे เคช्เคฐเคญाเคตी เค्เคฐिเคฏाเคจ्เคตเคฏเคจ เคे เคฒिเค เคเคตเคถ्เคฏเค เคธंเคธाเคงเคจों, เคจीเคคि เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคเคฐ เคเคिเคค เคช्เคฐเคถिเค्เคทเคฃ เคी เคเคตเคถ्เคฏเคเคคा เคนोเคी। เคฏเคฆि เคเคจ เคुเคจौเคคिเคฏों เคธे เคจिเคชเคा เคाเค, เคคो เคญाเคฐเคค เคฎें เค.เคเค. เคเคงाเคฐिเคค เคถिเค्เคทा เคจ เคेเคตเคฒ เคाเคค्เคฐों เคो เคธเคถเค्เคค เคฌเคจाเคเคी, เคฌเคฒ्เคि เคฆेเคถ เคे เคถैเค्เคทเคฃिเค เคธ्เคคเคฐ เคो เคญी เคตैเคถ्เคตिเค เคฎाเคจเคों เคคเค เคชเคนुंเคाเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเค เคธिเคฆ्เคง เคนोเคी।
